KARDEŞ KISKANÇLIĞI

                                                         KARDEŞ KISKANÇLIĞI

Kardeş kıskançlığı;  çocuğun, annesinin hamile olduğunu öğrendiği/anladığı andan itibaren başlayan ve “acaba ben artık eskisi gibi sevilmeyecek miyim?” düşüncesi ile gelişip artan, tamamen doğal bir duygudur.

Çocuklarda kardeş kıskançlığı çok farklı tepkilerle ortaya çıkabilir. Bazı anneler bu tepkileri çok ağır bir şekilde görüp yaşarken, bazı anneler durumu fark etmez bile. Çocukların verdikleri bu kıskançlık tepkileri tamamen ailenin tutumu ve çocuğun mizacı ile şekillenen tepkilerdir. Bu tepkiler fiziksel ve duygusal tepkiler olarak ikiye ayrılır:

Kardeş kıskançlığında fiziksel tepkiler:

*Kusma

*tırnak yeme

*altına kaçırma

*sık aralıklarla hasta olma

*saçlarını/kaşlarını koparma

*kendine zarar verme

*çıplak dolaşmak isteme

*yemek yemek istememe

*uyku saatlerinde sürekli sorun çıkarma/uyumama

*geceleri uyanma/ağlama şeklinde ortaya çıkar.

Kardeş kıskançlığında duygusal tepkileri ise şöyle sıralayabiliriz:

*bebek gibi konuşma

*sürekli ağlanma

*aşırı hassas ve duyarlı olma

*biberon gibi bebek eşyalarına merak salma/sütünü, suyunu bununla içmek isteme

*aşırı inatçı ve kaba hareketler sergileme

*sürekli hasta olduğundan yakınma

*anne ve babadan ayrılmaktan korkma

*anneye karşı aşırı bir bağlanma duygusu geliştirme

*bazen babaya karşı öfke duyma

*ya da tam tersi anneden babadan kopma/uzaklaşma

*paylaşmaktan nefret etme ve bunun için arkadaşlarıyla kavga etme

*annenin çalışmasından yakınma

*sürekli annenin kucağını isteme

*öfke nöbetleri

*duygusal krizler gibi birçok farklı tepki olarak görebiliriz.

Kardeş kıskançlığında, özellikle küçük yaşlardaki çocuklar ağır duygusal travmalar geçirebilir. Bunda genellikle anne babanın yanlış tutumu tetikleyici rol oynar. Bu yanlış tutumları ise şöyle sıralayabiliriz:

*yeni bir kardeşin gelişinin, evde bayram havası yaratması ve çocuğa olan ilginin azalması

*yeni kardeşe yeni ve güzel eşyalar almak ve bunu çocuğun gözü önünde yapmak

*yeni kardeşe hoş geldin partisi gibi partiler yaparken çocuğa olan ilginin azalması

*henüz yeni kardeş doğmadan çocuğa sorumluluk yüklemek

* yeni kardeş doğmadan çocuğun yaşam alanını kısıtlamak(örneğin odayı ikiye bölmek)

*”sen artık abi /abla olacaksın/oldun, bebek gibi davranma, uslu ol” gibi çocuğu kısıtlayıcı cümleler sarf etmek

*annenin ”kardeşin de olacağı için ben çalışmak zorundayım, artık daha tutumlu olmak zorundayız, artık çok fazla oyuncak almayacağız” gibi cümlelerle çocuğu zorunlu ve isteksiz paylaşıma yöneltmek

*annenin hamileliği ya da ilk doğan döneminde çok şikayet etmesi ve sürekli hasta olduğu için yakınması

*hamilelik süresinde annenin, babayı suçlayıcı tavrı

* annenin “hamileyim, hastayım, yorgunum” gibi yakınmalarla çocuğa olan ilgisini azaltması

*yeni bebeğin anneyi çok yorduğu, yıprattığı izlenimi yaratmak

* çocuğun yanında yeni doğan bebeği sürekli sevmesi, öpmesi, okşaması

*bebeği, çocuğun gözü önünde emzirmek…

Bunlar gibi ailenin farkında olmadan yaptığı yanlış davranışlar çocuklarda kardeş kıskançlığı tab seviyelere çıkartır ve kardeş kıskançlığı kabusu başlar. Bu konuda ailenin öncelikle kabul etmesi gereken nokta; kardeş kıskançlığının çok normal bir duygu/süreç olduğu ve atlatılamayacak bir sorun gibi görülmemesi gerektiğidir. Anne babanın doğru tutumu ile kardeş kıskançlığı kısa sürede aşılabilir veya azaltılabilir. Sırada anne babanın kardeş kıskançlığı konusunda yapması gereken doğru tutumları sıralayalım:

*annenin, hamileliğini en başından çocuğa güzel bir dille anlatması (benim karnımda bir bebek var, o büyüyecek ve doğacak, sonra sana hem arkadaş hem kardeş olacak, daha güzel ve büyük bir aile olacağız, çok mutlu olacağız, adını birlikte koyacağız, onu koruyacaksın, onu birlikte büyüteceğiz, bebekle birlikte parklara gideceğiz gibi heveslendirici bir tavır sergilemek

* annenin hamileliği süresince sıkıntılarını kesinlikle çocuğa yansıtmaması ve bundan mutluluk duyduğunu belli etmesi

*bebek doğunca bebeğin gelişini değil, çocuğun abi/abla oluşunu yakın aile fertleri ile kutlamak ve çocuğa seveceği hediyeler almak

*çocuğa özel pasta, kurabiye vb hazırlatmak ve bunu kardeşinin gelişi şerefine yaptığınızı belirtmek

*bebek doğduğunda çocuğa çok istediği bir bisiklet, oyuncak vs alınması ve bunu kardeşinin hediye ettiğini söylenmesi

*bebeğe bir şey alındığında mutlaka çocuğa da bir şey almak

*anne bebekle ilgilenirken, babanın da büyük olanla ilgilenmesi ve çocuğu ilgiden mahrum bırakmamak

*kardeşin doğumuyla birlikte evde çocuğu rahatsız edecek değişiklikler yapmamak

*çocuğa karşı her zaman olunduğundan daha sabırlı ve şefkatli olmak

*çocukla sürekli iletişim halinde olmak

*bebeği çocuğun gözü önünde emzirmemek, yanınızda yatırmamak

*bebekle çocuğun sürekli ve uzun süre bir arada vakit geçirmesini avantaj olarak görmemek, ara sıra çocuğu dışarı çıkartarak nefes almasını sağlamak(tiyatro, sinema, oyun grubu, oyun bahçeleri, parklar, anneanne, babaanne…)

Kardeş kıskançlığı ömür boyu devam eden bir duygudur, bu duygu yok edilemez. Ancak doğru tutumla sağlıklı ve avantajlı bir hale dönüştürülebilir ve azaltılabilir.

Sorunları avantaja çevirmek tamamen bizim elimizdedir. Yeter ki doğru adımları, doğru ve kararlı bir şekilde uygulayabilelim.

DERYA GÜNEŞ

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENİ VE ÇOCUK GELİŞİM UZMANI

@cocukegitimi