UYKUYA DİRENEN ÇOCUK

Günümüzde annelerin en çok şikayetçi olduğu konulardan biridir; uykuya direnmek.

Saatlerce uymayan çocuklar, sallanmadan uyumamaya yemin etmiş çocuklar, uyku öncesi ağlama krizleri geçirenler, uyumamak için bin bir bahane bulan ve morarana kadar ağlayıp anneyi perişan eden çocuklar. Bir anne için en zor durumlardan biridir, çocuğu bir türlü sağlıklı bir şekilde uyutamamak.

Uykuya direnme konusu çok geniş kapsamlı bir konudur. Birçok sebebi olabilir ve her sebep için farklı yöntemler uygulanmak zorunda kalınabilir. Bu yöntemler her çocuğa göre değişmekle birlikte bazı genel kanılar, tecrübeler ve araştırmalar vardır. Bu çözüm şekillerini her anne kendi bebeğinin mizacına göre uygulayabilir.

UYKUYA DİRENMENİN SEBEPLERİ:

• Bebeğin yaşına göre gelişim süreçlerindeki meydana gelen değişimler (diş çıkarma, tuvalet eğitimi, yürümeye başlama, ek gıdaya geçiş vs.)
• Taşınma, boşanma gibi olağan dışı durumlar
• Bebeğin yüksek ateş, kızamık, su çiçeği gibi hastalıklar geçirmesi
• Bebeğin belli bir düzende uyumaya alıştırılması ve sonrasında bu düzenin bozulması
• Aile içi huzursuzluk
• Annenin sütünün yetersiz gelip, bebeğin aç kalması ( 6 aylıktan küçük bebekler için)
• Annenin stresli, gergin bir yapısının olması
• Uykuya dalmanın, çocuğu güvensiz hissettirmesi ( annem babam beni bırakıp gidecek)
• Annenin uyku konusunda süregelen yanlış tutumu
• Annenin her yazılana göre çocuğun uykusunu düzenleme çabası
• "Çocuğum gece deliksiz uyumalı" takıntısı
• Çocuğun odası veya yatağının belirtilen düzen ve standartlarda olmaması ( bkz. http://dogrucocukegitimi.blogspot.com.tr/2015/08/cocuklarda-uyku-sorunu.html )
• Çocuğun uyku öncesi onu rahatsız edecek şeyler yemiş olması
• Çocuğun sallanmadan uyumaya alışkın olmaması
• Annenin tutarsız tavırları ( bir gün kesin karar alıp çocuğu ağlata ağlata uyutmak, ertesi gün yine sallayarak uyutmak gibi kararsız tavırlar)
• Uykuyu, çocuğun mizacına hiç uymayan bir şekilde düzenlemeye çalışmak
• Yazılan belli uyku saatlerine bağlı kalmaya çalışmak ve çocuğu zorla buna uydurmaya çalışmak

SAĞLIKLI BİR UYKUYA GEÇİŞ SÜRECİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?

1. Öncelikle bütün anneler olarak (işine yarayan bilgiler hariç) araştırdığı, sağda solda duyduğu, internetteki bilgi kirliliğinden nasiplendiği, çocuğuna ve aile yapısına hiçbir şekilde uymayan bilgileri kafanızdan silip atın. İnternette, "çocuğunuzu muhteşem odasında muhteşem bir şekilde yatağına yatırın" diyebilir ama sizin çocuğunuzun odası olmayabilir, bu durumda kendinizi suçlu ve yetersiz hissetmenize gerek yok. Siz size uyan bilgiyi kullanın. Örneğin "yatağını sağlıklı bir şekilde düzenlemek" gibi
2. Çocuğunuzun uyku düzenini başka çocuklarla kıyaslamayın. Bu hem sizi, hem de çocuğunuzu yıpratır.
3. Teorik bilgileri okuyun, işinize yarayacağını düşündüklerinizi bir kağıda not edin ( örneğin; çarşafları haftada iki kere yıka! uyumadan önce yağlı yedirme! gecelikleri temiz giydir! korkuyorsa yanında kal!) Kendinize bu şekilde bir liste oluşturun ve ona göre hareket etmeye çalışın.
4. KARARLI OLUN. Karalı olmak; uyku düzeni sağlamada çok önemlidir.
5. Annelik iç güdülerinizi kullanın. Çocuğu morarana kadar ağlatmak yerine onu iyi gözlemleyip, kendinize bir uyku düzeni yakalamaya çalışın.
6. Kendinize stresi gereksiz yük yapıp, sütünüzün azalmasına engel olun. Çocuğu aç uyutmayın.
7. Çocuğa uyku eğitimi vermeye kalkıp, bir anda onu odasında yalnız bırakarak " hadi bakalım, artık büyüdün yalnız uyuyacaksın" gibi travma etkisi olan yanlı tavırlardan kaçının. Çocuğa kademeli yaklaşın. Kademeli öğretim; çocuğa bir şeyi bir anda yaptırmak değil, süreçler hazırlayarak adım adım yaptırmaktır.

• Çocukla birlikte çocuğun odasında yat.
• Çocuk uyumasa da sen uyuma numarası yap.
• uzun zaman dirense de sen uyuma numarasına devam et.
• Seni uyandırmaya çalışacaktır, uyanma.
• Uykulu şekilde koynuna al, sarıl, uyutmaya çalış.
• Uyumayıp seni tekrar uyandırmaya çalışacaktır. Uyanma.
• Ağlamaya başlayacaktır ( en kritik nokta) İşte tam bu noktada vicdana gelip uyanırsan, bütün çabalar boşa gidecek ve çocuk bir dahaki sefere daha çok ağlayacaktır. Ağladığında gözlerini açmıyormuş hala uyuyormuş gibi tekrar koynuna al.
• Sürekli sabırlı ve sakin ol ( çok zor olsa da )
• odanın içinde dolansa da, ağlasa da, oradan oraya poposunu devirse de sonunda yorulacaktır.
• Uyuduğu zaman öpüp koklama, uykusu derinleşince yataktan sessizce uzaklaş.

Bu süreç saatler bile alabilir. Her çocuğa uygun olmayabilir. Ama sabırlı olursanız, sakin olursanız yavaş yavaş uykuya dalma süreci kısalacak ve bir süre sonra kendi kendine uykuya dalacaktır.

ÇOCUĞU SALLAYARAK UYUTMAK

Birçok çocuk, sallanmadan uyumak istemez. Bu, çocuklarda sık görülen bir durumdur. Öncelikle şunu kabul etmek gerekir ki; hiçbir çocuk "sallayarak uyuma" diye bir özellikle dünyaya gelmez. Annenin, çocuğu kucağında pışpışlayarak uyutması, kolunda sallaması, meme emerken ritmik hareketlerle çocuğu sallandırması vs derken çocuk ritmik bir hareketle uyumaya alışmaya başlar. Yani aslında buna annenin kendisi zemin hazırlamış olur. 

Daha sonralarda bir bakarız; çocuk asla ama asla sallanmadan uyumuyor. Ve çaresiz şekilde ayakta sallamalar, beşikte sallamalar, pusette sallamalar, çarşafla sallamalar... Çocuk iyice alışır ve anne şunu der; "Asla sallanmadan uyumuyor, bütün gece uykusuz kalıyor ama yine uyumuyor, çok denedim uyumuyor, çok ağlıyor"...

Kesinlikle çok haklısınız, uyumaz. Çünkü artık ona alıştı. Bu gibi durumlarda asla kendinizi suçlu hissetmeyin. Annenin aşırı yorgunluğu olabilir, işi olabilir, kendi de uyumak isteyebilir, dinlenmek isteyebilir ve çocuk bir an önce uyusun, yeter ki uyusun diye bu sallama yöntemi uygulanıp,alışkanlık haline gelmiş olabilir. Bunu yaşayan ne ilk ne de son anne olacaksınız :)

Çocuğu sallayarak uyutmakta hiçbir sakınca da görmeyebilirsiniz. Uzmanlar "Çocuğun şiddetli bir şekilde sallanması, beyin sarsıntılarına sebep olabilir, sallamak çocuğun afallamasına ileri ki dönemlerde dikkat eksikliği yaşamasına sebep olabilir" diyorlar. Çocuğu sallayarak uyutmak hem anneyi çok yorma hem de bebeğe verebileceği bu potansiyel olumsuz etkilerden dolayı hiçbir zaman sağlıklı bir yöntem olarak kabul edilmez.

                     BEBEĞİ SALLAYARAK UYUTMAKTAN NASIL VAZGEÇİRİRİZ?

1. KARARLI OLMAK birinci kuralımız olsun. Elbetteki ağlayacak ve direnecektir. Çocuğu alıştığı bir durumdan vazgeçirmek oldukça zordur. Ağlıyor diye hemen pes etmeyin. 
2. Çocuğu bir anda sallamaktan vazgeçirmek de bir çözüm olabilir, inatçı yapıdaki bir çocuk için çok zor olsa da normal bir çocuk kesin yöntemlerden biridir bir anda normal şekilde uykuya geçirmek. Ama her ikisi de sizi yıpratana kadar ağlayacaktır hazırlıklı olun :)
3. Çocuğu normal şekilde sallarken sallamanın şiddettini kademeli olarak azaltmak da bir yöntemdir. Ama burada dikkat edilmesi gereken bir nokta var; çocuğu çok şiddetli sallarken uykuya dalışı esnasında yavaşlamak DEĞİL, zaten en başta yavaş yavaş sallayarak uykuya geçmesini beklemek önemlidir. Yani ilk yatırdığınızda mızmızlansa da normalden çok daha yavaş sallayın ve bozmadan devam edin.
4. Daha sonra beşiğe veya ayağınıza sallamak için alsanız da sallamadan sanki sallıyormuş gibi yaparak uyutmaya çalışın. ( bu birkaç günlük hatta haftalık bir süreç olabilir, sabırla devam ettirin)
5. Çocuğu en başta kucağınızda pışpışlayarak değil, yeni doğduğunda meme emerken bile sallanmadan sarsmadan uyutmaya çalışın. Böylelikle en başta sallamaya zemin hazırlamamış olursunuz.
6. Kararlılığınızı her daim devam ettirin. Uykuya geçiş süreci 2-3 saati de bulsa sabırlı tavrınızı devam ettirin. Aksi halde çocuk pekiştirmelerin olumsuz anlamda en kötüsü olan "aralıklı pekiştirme" yöntemine alışır ve davranışından vazgeçmesi çok çok zorlaşır. Aralıklı pekiştirme; çocuğa ödülü ne zaman vereceğinizi belli etmeden ağlama, isteme derecesine göre kendinizin karar vermesidir. Dolayısıyla çocuk ne zaman onu sallayarak uyutacağınızdan emin olmadığı için her seferinde daha çok direnecek, daha çok ağlayacaktır. KARARLI OLUN.
7. Çocuğu uykudan önce yürütün, yürüyemiyorsa bile kollarından tutup yorun.
8. Uykuya sallamadan geçiş için doğru zamanı belirleyin. Örneğin çocuk öğlen uykusuna yatmıyorsa zorla öğlen uykusuna yatırıp, bir de bu davranış modelini bu zor uykuda denemeye çalışmayın. En yorulduğu, en uykusunun geldiği zamanı kollayın. "İyi de zaten uykusu gelmiyor ki" diyerek kendinizi kandırmayın :) İnsan bedeni bu, elbetteki uykuya yeni düşecektir. Varsın 17 saat uyuması gereken bebiş, birkaç gün için 12 saat uyusun.Dert etmeyin, kendinizi üzmeyin.

                             UYKU KONUSUNDAKİ SORUNLARA GENEL BAKIŞ

Annelerin "gece deliksiz uyusun" düşüncesi bazı annelerde takıntı haline gelmiş durumdadır. Çocuğumuzu iyi tanımamız ve onun mizacına asla uymayacak bir şeyi ona yerleştirmeye çalışmamız yanlış bir tutumdur. BEBEKLER GECELERİ UYANIR. UYANMAK ZORUNDADIR. Bu gayet normaldir. Çünkü minicik midesi, aldığı birkaç yudum sütten sonra elbetteki acıkır ve aç olunca uyanıp emmek ister. Zaten olması gereken de budur. Neden geceleri sürekli uyanıyor diye kendinizi strese sokmayın.

Her çocuk aynı saatte uykuya dalmayabilir, kimi 22.00de uyurken, kimi 18.00de uyur, kimi 24.00de uyur... Erken uyuması elbette güzeldir ama erken uyumaktan daha önemli bir şey var; YETERLİ UYUMAK.

Uyku düzenleme çalışmaları zor bir süreç gerektirir, uykusuz geceler, bolca sabır gerektirir, aylar sürebilir ve sizi aşırı derecede yıpratabilir. O yüzden kararlı, sabırlı ve sakin olmak bizi 3 altın kuralımız olmalı. Bebekler il doğduklarında hamur gibidir, hamurun mayasını biz belirlemesek de o mayaya uygun en güzel şekli biz belirleriz. En güzel şekli belirlemek de bilgi ve tecrübe ister, zaman ve sabır ister. Çocuğumuz sağlıklı, bağışıklığı güçlü bir çocuk olduktan sonra varsın geceleri deliksiz uyumasın, bu takıntıları kafamızdan atalım. Uyku sorunu ancak ve ancak çocuğun sağlığını olumsuz etkiliyorsa veya çocuk düzene alışmaya zaten meyilliyse düzenlenmelidir. Aksi takdirde çocuğumuzu perişan olana kadar ağlatmanın bir mantığı yoktur. Hem sağlığına zarar veriyor, hem direne direne, morarana kadar ağlıyorsa da KARARLI OLUP en kısa zamanda düzene oturtmaktan başka çare yok. Eninde sonunda 1 yıl, 2 yıl bile sürse zor olsa da alışacaktır. Kendisi alışmasa bedeni yorulacaktır.

Bu süreçte sevgi dolu olmak, sabırlı olmak, olumlu olmak, çocuğa şefkatle yaklaşmak ve onu uyku stresinden uzak tutmak tavırlarımızın genel mizacı olmalı. Bloğumda daha önce yazdığım UYKU SORUNU adlı yazımı okumanızı tavsiye ederim.

Bu zor süreçte bütün uykusuz annelere sabırlar diliyorum :)

DERYA GÜNEŞ